Museum Rotterdam

Urban storytelling: hoe vertel je het verhaal van een stad?

8 april 2016 – Vorig jaar heeft Lonely Planet Rotterdam als enige Nederlandse stad in zijn top-5 van must-see steden wereldwijd geplaatst, iets waar ze in Rotterdam natuurlijk heel trots op zijn. Rotterdam is hot – en dat is goed voor de stad. Als je een bezoeker –  toerist of zakenrelatie –  een indruk wilt geven van Rotterdam, hoe doe je dat dan? Sinds kort is in Rotterdam het Museum Rotterdam geopend over de geschiedenis en toekomst van de stad. Het ligt in het historische stadstimmerhuis, verbouwd door OMA tot een zwevende wolk van staal en glas. Het gebouw vind ik prachtig, maar helaas valt het museum tegen. Het verhaal van de stad komt onvoldoende uit de verf. Scenariotechnieken kunnen hier iets aan doen.

1 Breng samenhang in het verhaal van de stad

Bij binnenkomst loop je tegen 3D-geprinte beelden op van gewone Rotterdammers in een opstelling waarin ze vertellen wat hen bindt aan de stad. Daarna volgen de archeologie en het archief, en er is een zaal ingericht over virtueel Rotterdam en de Wederopbouw. Op zich zitten er interessante objecten tussen, zoals de zestiende-eeuwse Rotterdamse muntschat of een reusachtige maquette van de ideale naoorlogse wijk. Maar als je alles bekeken hebt, begrijp ik nog steeds niet waarom Rotterdam is wat het is.

Ideale wijk in de Wederopbouw

Waar is het verhaal van de haven, die zo’n enorme impact op de stad en de rest van het land heeft? Daarvoor moet je naar het Maritiem Museum. En waar is het verhaal van het bombardement van 1940, dat de binnenstad grotendeels in de as legde en de stad dwong te moderniseren? Daarvoor is net een ander museum geopend, Museum Rotterdam ’40 ’45 Nu. Het verhaal van de stad is gefragmenteerd, ondergebracht op verschillende locaties. Daardoor kan de bezoeker geen samenhangend verhaal in deze opstelling aanbrengen.

2 Tekst brengt het verhaal op gang

Mijn favoriete stadsmusea zijn het Museum of London en het stadsmuseum van Gent. Als je daar doorheen bent gelopen, begrijp je beter waar je bent.  Voor Rotterdam moet dat ook mogelijk zijn. De opstelling van nu is een eerste aanzet, die verder uitgewerkt kan worden – want er zit veel bruikbaar materiaal in. Hopelijk wordt er ruimte gemaakt voor zichtbare tekst, groot op vitrines, in smakelijke Rotterdamse oneliners, en op panelen. Tekst brengt samenhang in wat getoond wordt en brengt het verhaal op gang. Vat de ontwikkeling per tijdvak in een paar woorden samen, duidelijk zichtbaar op muren, vitrines of panelen, en er ontstaat een wandeling door de tijd. Nu leunt die samenhang te veel op video, audio en touchscreens. Na een paar filmpjes geloof ik het wel. En als iemand met een touchscreen bezig is, moet de rest van de wereld op zijn beurt wachten. Hetzelfde geldt voor de virtual reality-bril, waarmee je het Rotterdam van de toekomst kunt bekijken.

3 Presenteer de stad als een warmbloedige hoofdrolspeler

Eigenlijk is hij er al 🙂

Wat helpt is de stad te bezien als een personage. Hij – want ik zie Rotterdam in eerste instantie als een hij – wordt geboren in het drassige land aan de Rotte, lang voordat er sprake is van een dam. Wie komt hij daar tegen? Waar droomt hij van, waar is hij bang voor? Hoe ziet het leven van alledag eruit? In scenariotermen: wie zijn zijn helpers en harmers? Waar zitten de grote plotwendingen en hoe komt hij daar uit? Welke eigenschappen heeft hij mee en welke werken hem tegen? Als je een dergelijke rode draad aanbrengt, ontstaat er vanzelf een verhaal – en in het geval van Rotterdam, nog een spannend verhaal ook. Het lijkt me fantastisch om daar kennis van te nemen.

Ik hoop dan ook dat het niet bij deze opstelling blijft, maar dat Rotterdam zich laat inspireren tot een vervolg, waarin de stad zich toont als een warmbloedige hoofdrolspeler die zich van allerlei kanten laat zien. Die me verrast, shockeert, verdrietig maakt en inspireert.