Deze blog verscheen op de Opiniepagina van NRC op 7 juni 2016 onder de titel ‘Geëist: beschermd zeegezicht’. Daar heb ik veel reacties op gekregen. O.a. uit Noordwijk. De actie Verzet windmolens beperkt zich niet tot Noordwijk: ook Wassenaar, Katwijk, Zandvoort en Bergen doen mee. Alleen Scheveningen is nog niet aangehaakt. Verder zijn de kustgemeenten met een politieke lobby bezig. Binnenkort horen we daar mee over.

 

Race om windenergie op zee bedreigt onze vrije horizon

NOS 6 juni jl.: De ‘Noordzeelanden’ Nederland, Duitsland, België, Luxemburg, Frankrijk, Denemarken, Ierland, Zweden en Noorwegen gaan samenwerken bij de planning en aanleg van windmolens op zee. Ook gaan ze andere technologieën onderzoeken om duurzame energie op te wekken op de Noordzee. De landen bekrachtigen hun afspraken vandaag op de energieraad in Luxemburg. Minister Kamp van Economische Zaken is de initiatiefnemer van de samenwerking.’

‘Shell in de race voor windenergie op zee’, meldt de NRC op 13 mei jl. ‘Samen met Eneco en Van Oord doet Shell een gooi naar de aanleg van windparken op zee. Dat is niet alleen duurzaam, er valt ook geld mee te verdienen.’ Als zo’n gigant zich aandient, gaat het snel.

NRC 6 mei jl.: ‘Het nieuwe Windpark Wieringermeer mag worden aangelegd. De Raad van State veegde woensdag bezwaren tegen het project van omliggende bedrijven en omwonenden van tafel.’

Hebben we als burgers überhaupt nog iets in te brengen? Als je kijkt naar het voorbeeld van Wieringermeer, ben ik er niet gerust op.

 

Ik ben een groot voorstander van schone energie – dus ook van windenergie. Een gezonde planeet is het belangrijkste dat er is.

 

Kolonisatie van de vrije horizon

Ik woon in Scheveningen, op vijf minuten lopen van het strand. Daar kom ik op elk uur van de dag. Ik ben gewend aan de grote rode boten die aan de horizon voor anker liggen. Maar ik keek lelijk op toen ik op een dag iets nieuws aan de horizon ontdekte, dat bij navraag een booreiland bleek te zijn. Het verstrooit sindsdien zijn oranje licht ’s avonds over de golven. Maar daar blijft het niet bij. Ook voor Scheveningen wordt gedacht aan een windmolenpark voor de kust. Vooralsnog is het stil, maar in die stilte wordt gewerkt. Zo wordt de vrije horizon op zee langzaam gekoloniseerd en volgebouwd als we niet oppassen.

 

Noordwijk: ver-zet windmolens

Het voorbeeld van Noordwijk stemt tot nadenken. Hier liggen concrete plannen om een groot windpark op zee te openen, in het zicht van de kust. De reacties van omwonenden zijn heftig en de VVD voert druk campagne onder het motto: ‘We zijn niet tegen windenergie, maar tegen de geplande locatie’. De toon is alleszins redelijk. De inzet is de windmolens voor de kust van IJmuiden op 60 km uit de kust zetten. Dan heeft niemand er last van. Maar ja, dat kost geld. En aangezien de kosten in het Nederland van nu erg vaak leidend zijn, geef ik die actievoerders weinig kans. Behalve als we steun kunnen vinden in de wetgeving – en daar liggen mogelijkheden.

 

 

Beschermd zeegezicht: omissie in de natuurwetgeving

Op land bestaat het beschermd stadsgezicht: ‘Een beschermd stadsgezicht is een groep van objecten en gebouwen die van overheidswege is beschermd. Dit betekent dat de overheid een bepaalde hoeveelheid geld aan de gemeente geeft om het historische karakter van de oude binnenstad in stand te houden.’ Naar analogie daarvan bestaat ook het beschermd dorpsgezicht. En zo zou je ook voor de zee door kunnen redeneren naar de instelling van een beschermd zeegezicht. Zeker nu de zee steeds meer geëxploiteerd wordt door de aanleg van boorplatforms voor gas- en oliewinning, windparken en drukbevaren scheepvaartroutes.

Het beschermd zeegezicht is nog niet in de wet omschreven – een omissie in de natuurwetgeving. Wanneer je googlet, vind je onder die naam alleen beschermde zeebiotopen, leuk voor mariene biologen. De rijksoverheid heeft een paar zeereservaten aangewezen, maar dan vanwege de biodiversiteit, vogels en vissen. Over wat er bovenwater wordt aangelegd vind je niets in de wet. Daar ligt een kans om de vrije horizon op zee te beschermen.

 

Vrijheid onder druk

Ik ben een voorstander van schone energie – dus ook van windenergie. Helaas zijn die windturbines enorm groot en is het lastig om ze op een verstandige en elegante manier in ons krappe landje in te passen. Met hun komst zetten ze een andere essentiële waarde onder druk die veel Nederlanders koesteren: het gevoel van ruimte- en natuurbeleving, met in het verlengde daarvan het gevoel van vrijheid. Door die verstrengeling zie ik veel mensen vastlopen in hun mening over duurzame energie: natuurlijk zijn ze voor, alleen willen ze die reusachtige molens niet.

Terwijl de oplossing beschikbaar is, zoals de actievoerders uit Noordwijk vertellen: plaats die molens verder buitengaats, uit het zicht van het land (verder dan 40 km). Dat kost meer, maar die andere waarde die we zo koesteren – onze vrijheid – mag best wat kosten. De volgende stap is verankering van de vrije horizon op zee in de wet in de vorm van een beschermd zeegezicht. Als dat er eenmaal is, kan de Raad van State de argumenten van toekomstige actievoerders niet meer van tafel vegen.

En laten we daar dan nog een laatste stap aan toevoegen: we roepen de totale kust en de eerste 40 km zee uit tot Nationaal Landschap met een beschermde status. In dat hele stuk wordt niets aangelegd; het is er gewoon om van te genieten. Of je nu in Zeeland woont, op de Zuid-Hollandse eilanden, op Scheveningen, in Bloemendaal aan Zee of in Castricum.

Juristen, politici! Waar zijn jullie?!